Дюра Папгаргаї
| Дюра Папгаргаї | |
|---|---|
 | |
| Народзени | 11 новембра, 1936, Руски Керестур |
| Умар | 15 марца, 2008 (71 р.), Нови Сад |
| Язик творох | руски |
| Державянство | югославянске, сербске |
| Универзитет | Югославянска литература на Филозофским факултету,
Новосадски универзитет |
| Период творчосци | 1968—2006. |
| Жанри | поезия, проза, драма |
| Поховани | у Руским Керестуре |
Дюра Папгаргаї (*11. новембра 1936—†15. марца 2008) писатель, новинар, главни и одвичательни редактор часопису за литературу, културу и дружтвени питаня Шветлосц, драмски дїяч и инициятор вецей културних манифестацийох.
Биоґрафия
[ушориц | ушор жридло]Дюра Папгаргаї ше народзел у Руским Керестуре 11. новембра 1936. року. Оцец Дюра, мац Маґдалена, народзена Роман. Основну школу и нїзшу ґимназию закончел у своїм валалє (1943–1951), стредню физкултурну школу у Новим Садзе (1952–1956), дзе закончел студиї и дипломовал югославянску литературу на Филозофским факултету (1960–1964). Дюра Папгаргаї робел як наставнїк у основней школи у Вербаше и Руским Керестуре (1956–1959), потим як новинар у Редакциї новинох Руске слово[1] (1963–1966), а вец як главни и одвичательни редактор обновеного часопису Шветлосц у НВП Руске слово, (1966–1993).[2]
Концом седемдзешатих и у першей половки осемдзешатих рокох источасно бул и гонорарни драматурґ, а потим як директор Драми Сербского народного театра у Новим Садзе (1979–1982).
Свою театралну кариєру Дюра Папгаргаї започал ище як школяр керестурскей ґимназиї, алє перши його театрални наступ зазначени у средствох явного информованя аж 1956. року у Новим Садзе, а истого року – и у Вербаше. Як режисер є зазначени 1960. року у КПД Максим Горки у Новим Садзе, дзе режирал Ґоґольову Женїдбу, а як ґлумец-аматер започал свою активносц ище як школяр висших класох основней школи у Руским Керестуре, а предлужел у Новим Садзе, Вербаше, та знова Руским Керестуре, а закончел ю у Новим Садзе 1970. року. Єден є спомедзи найзначнєйших иницияторох снованя Аматерского руского театра Дядя зоз сценами у Новим Садзе и Руским Керестуре и длугорочни його уметнїцки руководитель. У тим театре Дюра Папгаргаї и усовершел свойо режисерске искуство и ту витворел найвекшу часц режийних постановкох.
Дюра Папгаргаї бул инициятор вецей културних акцийох и манифестацийох як цо то Фестивал култури Червена ружа, Струни шерца - поетска манифестация у рамикох Червеней ружи, Драмски мемориял Петра Ризнича Дядї,[3] Костелникова єшень. У рамикох Рускей матки Папгаргаї иницировал Фестивал рускей монодрами],[4] а вецей його инициятиви були витворени и у дїялносци Дружтва за руски язик, литературу и културу.[5]
До скорейчасовей пензиї Дюра Папгаргаї пошол 1993. року зоз длужносци главного и одвичательного редактора часопису Шветлосц.
Умар 15. марца 2008. року у Новим Садзе. Поховани є 17. марца на теметове у Руским Керестуре.
Припознаня
[ушориц | ушор жридло]За свою плодну роботу на вецей польох култури Дюра Папгаргаї достал векше число значних наградох и припознаньох. Найзначнєйши медзи нїма то: Награда Невен (1980), Искри култури КПЗ Войводини (1982), Октоберска награда Городу Нового Саду (1984), Вукова награда КПЗ Сербиї (1996), Награда Александер Духнович (1997) и Награда за животне дїло Дружтва писательох Войводини.
Творчосц
[ушориц | ушор жридло]Дюра Папгаргаї визначни поета, прозни и драмски писатель, литературни критичар, антолоґичар и театрални режисер. Автор є векшого числа кнїжкох поезиї и прози як за одроснутих, так и за дзеци. Написал 23 драми, котри му обявени, а скоро шицки и виводзени на сцени або на радию. Даєдни з його творох преложени и на други язики (сербски, словацки, росийски, мадярски, румунски, українски, летонски, єрменски).
ЛИТЕРАТУРНИ ТВОРИ У ОКРЕМНИХ КНЇЖКОХ:
[ушориц | ушор жридло]1.Ту, такой при шерцу, писнї, 1969.
2.Олово, черешньов квет, писнї, 1974.
3.Нє дам свойо роки и квит, поезия о дзецох, 1977.
4.Тровач снох, писнї, 1978.
5.Конєц швета, приповедки о дзецинстве, 1980. и 1989.
6.Чуваре хмарох, поема, 1981.
7.Вина, приповедки, 1984 (по руски); Vina, 1984 (по словацки)
8.Ordas évek (Вовчи роки), вибор писньох, 1988 (по мадярски)
9.Образи на скори, руска трилоґия (три театрални фалати, поема Преклятство Косцелїска и авторов закончуюци коментар), 1988.
10.Наталка, дзивче хторе любело конї, сликовнїца за дзеци, 1989 (по руски), 1990 (по словацки), 1996 (по українски)
11.Путованє на юг, писнї, 1991. и 1998 (по руски), а на анґлийским 2006.[6]
12.У роси кощак сон, вибрани писнї, 1998.
13.Запор, вибрана проза, 1999.
14.Живи цинї, вибрани драми, 1999.
15.И сенком и прахом, изабране песме, избор приредио Драшко Ређеп, са русинског превео аутор, 2003.
16.Яй, Боже мой, яке я то вельке, писнї о дзецох и за дзеци, 2005.
17.Били янтар, писнї, 2006.
18.Збeгньoвчарe, припoвeдки, 2012.
АНТОЛОҐИЇ, ПАНОРАМИ, ВИБОРИ:
[ушориц | ушор жридло]1.Антолоґия поезиї (зоз М. Ковачом и Дю. Латяком), 1963.
2.Митро Надь: Бакарни дзвон за Дунайом, вибор писньох, 1967.
3.Слунечни роки, вибор приповедкох за дзеци, вєдно зоз Дю. Варґом и Я. Рацом, 1969.
4.Дубока бразда, вибор приповедкох (зоз Дю. Латяком и Ю. Тамашом), 1975.
5.Там, коло Дунаю, вибор прози за преклад на українски язик (зоз М. М. Кочишом и Дю. Латяком), 1976.
6.Антолоґия рускей поезиї, 1984.
7.Доме, доме нєзабутни, вибор з рускей поезиї, лектира за шесту класу, 1987.
8.Ми, дзеци сторочя двацетого, вибор з рускей поезиї, лектира за седму класу, 1989.
9.През шицки поля, вибор з рускей поезиї, лектира за осму класу, 1989.
10.Гавриїл Костельник: Поезия, вибор писньох и студия, 1970.
11.Гавриї Костельник: Проза, вибор прозних творох, 1975.
12.Андри Гуздер Билянски: Винїцар, позберани твори, 2006.
ОРИҐИНАЛНИ ДРАМСКИ ТВОРИ:
[ушориц | ушор жридло]1.Остац у себе, 1971.
2.Наволайце 316-24 (Телефон мой приятель), 1973.
3.Вистата конїца, 1974.
4.Бабки зоз слами, 1985.
5.Ровняцки соблазнї, 1988.
6.Агафия старого попа дзивка, 1988.
7.Мистични образи шестри Мариям, 1988.
8.Наталка дзивче хторе любело конї, радио драма, 1988.
9.Наталка кральовна пешацкого острова, радио драма, 1989.
10.Наталка глєда Дону, радио драма, 1990.
11.Наталка на Жобрачей гори
12.Птица бабица
13.На Буджацким мосце
14.На журки у баби Юли
15.Масонка з Куртого шору, монодрама, 2002.
16.Масонка на покути у Европи, монодрама, 2002.
17.Два карти за Єрусалим, 2004.
18.Далєко гвизда Габура, 2003.
19.Лапанє пилота, 2005.
20.Илия опозиция, монодрама, 2005.
21.Марка Збегньовчарка, монодрама, 2006.
22.Сказка о швиньскей бундави, 2006.
23.Теди кед Макаї ходзел ґу Ирини, 2008.
ҐЛУМЕЛ У ТИХ ФАЛАТОХ[ушориц | ушор жридло] | |||
|---|---|---|---|
Рок
|
Театрални фалат
|
Улога
|
Место
|
| 1956. | Й. С. Попович: ЗЛА ЖЕНА | Срета, чижмар | Нови Сад
|
| 1956. | Й. С. Попович: ПОКОНДИРЕНА ТИКОВКА | Ружичич | Вербас
|
| 1957. | М. В. Ґоґоль: ЖЕНЇДБА | Подколєсин | Вербас
|
| 1957. | Б. Дьордєвич: ХИЖА НА УГЛЄ | Мича | Вербас
|
| 1960. | М. В. Ґоґоль: ЖЄНЇДБА | Подколєсин | Нови Сад
|
| 1961. | Михайло Ковач: ОРАЧЕ | Баран | Нови Сад
|
| 1966. | Максим Горки: НА ДНУ | Сатин | Руски Керестур
|
| 1970. | Славомир Мрожек: ПОЛИЦАЄ | Провокатор | Нови Сад
|
РЕЖИРАЛ ТОТИ ТЕАТРАЛНИ ФАЛАТИ[ушориц | ушор жридло] | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Рок
|
Театрални фалат
|
Место
|
Рок
|
Театрални фалат
|
Место
| |
| 1960. | М. В. Ґоґоль: ЖЕНЇДБА | Нови Сад
|
1975. | Кита Буачидзе: ПРОВИНЦИЙНА ДЗИВКА | Руски Керестур
| |
| 1962. | Б. Нушич: ФРАҐМЕНТИ З АВТОБИОҐРАФИЇ | Руски Керестур
|
1977. | М. В. Ґоґоль: РЕВИЗОР | "
| |
| 1964. | А. П. Чехов: ЗЛОНАМИРНЇК | "
|
1978. | Любомир Симович: ЧУДО У ШАРҐАНЄ | Нови Сад
| |
| 1964. | А. П. Чехов: ГИРУРҐИЯ | "
|
1979. | Владимир Коростильов: ВАРШАВСКИ АЛАРМ | "
| |
| 1964. | Б. Ласкин: ДВОМЕ ТОВАРИШЕ | "
|
1979. | Милица Новкович: КАМЕНЬ ЗА ПОД ГЛАВУ | Шид
| |
| 1964. | Й. Осек: НАЩИВА | Руски Керестур
|
1979. | Дю. Папгаргаї: ВИСТАТА КОНЇЦА | Руски Керестур
| |
| 1965. | Й.С.Попович: ЗЛА ЖЕНА | "
|
1983. | Михайло Ковач: ОРАЧЕ, ОРАЧЕ | "
| |
| 1965. | А. П. Чехов: ПИТАНКИ | "
|
1985. | Станислав Стратиєв: АВТОБУС | Нови Сад
| |
| 1965. | Б. Нушич: АНАЛФАБЕТА | "
|
1986. | Борислав Пекич: НА ШАЛЄНИМ БИЛИМ КАМЕНЮ (Ґенералє и У Едену на востоку) |
Руски Керестур
| |
| 1967. | Б. Нушич: ПОДОЗРИВА ОСОБА | "
|
1988. | Александер Островски: ЛЄС | "
| |
| 1968. | Й. С. Попович: ЗЛА ЖЕНА | "
|
1988. | Борислав Пекич: У ЕДЕНУ НА ВОСТОКУ | "
| |
| 1969 | М. В. Ґоґоль: ЖЕНЇДБА | "
|
1991. | Ян Їлек: МОЙ ДВОРЕЦ | Нови Сад
| |
| 1970. | О. Коломиєц: ФАРАОНЄ | "
|
1991. | Миленко Вучетич: ЛЮБИЦА ПЕРША ОСОБА МНОЖИНИ |
"
| |
| 1972. | Мирон Канюх: КОНЦЕРТ ЗА ПСА И ШМЕЦЕ | Нови Сад
|
1992. | Борислав Пекич: ОБЕШЕНЯК | "
| |
| 1975. | Ґордан Михич: ЖОВТА | "
|
1995. | Дю. Папгаргаї: РОВНЯЦКИ СОБЛАЗНЇ | Руски Керестур
| |
ТЕКСТИ ЗА КОМПОЗИЦИЇ
[ушориц | ушор жридло]| ЧЕРВЕНА РУЖА | ||
|---|---|---|
| У народним духу | ||
| Рок | Наслов писнї
|
Автор музики
|
| 1983. | Шпя трави | Владислав Надьмитьо |
| 1984. | Вредзело пожиц | Владислав Надьмитьо |
| 1992. | Били конї | Юлин Бучко |
| 2002. | Збегньовски ноци | Мирон Сивч |
| 2003. | Хустка кветована | Мирослав Пап |
| У забавним духу | ||
| Рок | Наслов писнї
|
Автор музики
|
| 1981. | Твой принц зоз сказки | Владислав Надьмитьо |
| 1983. | Твой смуток и мнє швичку палї | Юлин Бучко |
| 1984. | Точни час | Юлин Бучко |
| 1987. | Любел сом | Юлин Бучко |
| 2010. | Поглєдам твою руку | Весна Надь |
| Червене пупче | ||
| Рок | Наслов писнї
|
Автор музики
|
| 1986. | Лєм по моди | Юлин Бучко |
| 1987. | Хованє єдней жаби | Юлин Бучко |
| 1987. | Приватна зоо-заграда | Михайло Бодянец |
| Ружова заградка | ||
| Рок | Наслов писнї
|
Автор музики
|
| 1990. | Тал | Михал Лїкар |
| 2003. | Збегньовски квет | Мирон Сивч |
| 2004. | Збегньовски загради | Мирон Сивч |
Литература
[ушориц | ушор жридло]- Гавриїл Колєсар: „Найважнєйше нам було цо ше на ружи збувало од бини по остатнї шор ˮ, 30 червени ружи, НВУ Руске слово, Нови Сад, 1991, б. 121.
- P. R. Magocsi and Ivan Pop: Papharhaї, „Diura/ Papharhaji, Đura,ˮ Aleksand D. Dulichenko, Encyclopedia of Rusyn History and Culture, University of Toronto, 2005, ISBN 0-8020-3556-3, p. 374.
Вонкашнї вязи
[ушориц | ушор жридло]- Дюра Папгаргаї, биоґрафия на НАР
- Биоґрафия на вебсайту Руснаци У Панониї
- Биоґрафия по русийски автор Проф. др. хаб. А. Д. Дуличенко (Тарту)
- Дюра Латяк. Уцихла лира нашого барда. in Микола М. Цап. Шветлосц. 2008/2. Нови Сад, НВУ Руске Слово.
- ДЮРА ПАПГАРГАЇ. Вебсайт Руске Слово, www.ruskeslovo.com
- Тег: Дюра Папгаргаи. Русинська Веб-книга.
Жридла и вязи
[ушориц | ушор жридло]- Илейн Русинко (Elaine Rusinko): Папгаргайово Путованє на юг, Journey to the South, Djura Papharhaji, 2006, Зборнїк роботох Studia Ruthenica 12 (25), 2007, б. 173-183.
- Седем керестурски долїни, поема
- Преклятство Косцелїска, поема
- Збегньовски ноци 2. верзия
- Любовна школа за початнїкох, рецитує Марина Барна
- Путованє на юг, даскельо писнї по руски и анґлийски, бок 16
Ґалерия
[ушориц | ушор жридло]-
Дюра Папгаргаї, матурска слика -
Делеґация КСУТ зоз Прешова у нащиви НВП Руске слово у Руским Керестуре, 1967. року, Дюра Папгаргаї (стої на право) -
Дюра Папгаргаї и Микола Скубан у Греческей -
Дюра Папгаргаї (други з права) зоз ансамблом ґлумцох театралного фалата Зла жена -
Дюра Папгаргаї (шедзи у штредки) на єдним литературним стретнуцу
Референци
[ушориц | ушор жридло]- ↑ Руске слово , тижньово новини
- ↑ Шветлосц, часопис за науку, литературу, културу и уметносц
- ↑ Ґу 50. Драмскому мемориялу Петра Ризнича Дядї Перши коментари
- ↑ Руски фестивал малих сценских формох
- ↑ Дружтво за руски язик, литературу и културу
- ↑ Путованє на юг, писнїJourney to the south, poetry