Барвенок
| Барвенок | |
|---|---|
 | |
| Наукова класификация | |
| Царство: | Plantae |
| (нєранґоване): | Angiosperms |
| (нєранґоване): | Eudicots |
| (нєранґоване): | Asterids |
| Ряд: | Gentianales |
| Фамилия: | Apocynaceae |
| Род: | Vinca |
| Файта: | V. minor |
| Биномне мено | |
Vinca minor
L. | |
Барвенок и барвинок (лат. Vinca mijor, серб. зимзелен, љупчац, поль. barwinek, слц. barvienok, укр. барвінок, рсй. барвинок прейґ нєм. Beerwinck; у нашим язику частейша форма барвенок, под уплївом словох венок, венєц, венчик) - то лїсцаста тирваца рошлїна (перена) хтора ма лилово або белави квитки и вичножелєни лїсца. Тота рошлїна пре свойо лїсточка постала символ безсмертельносци. Скорей ше ю тримало як символ нєвиносци и чесноти. Прето ше у нашим народзе вило венчик и покрейтку з бервенку (оп. покрейтка). Окрем того, барвенок означує и вичне приятельство. У християнскей релиґиї и иконоґрафиї барвенок представя нєвине страданє Исуса Христа.
Опис рошлїни: барвенок вецейрочна рошлїна хтора може нароснуц и до 15-20 центи. Найлєпше рошнє на влажней жеми, алє ю мож найсц и на дакус сухшим терену. Спада до нїзких рошлїнох. Барвенок мож найсц у лєсох и на пажицох, звичайно коло черякох и древох.
Лїсца желєни цали рок. Широки су 2,5-3 и длугоки 4 центи. Цмей желєней су фарби и маю правилну форму. Рубци им гладки.
Хаснованє лїсцох: хаснує ше их у народней медицина як горке средство за моцнєнє орґанизма, чисци крев и помага у вилучованю чкодлївих материйох з орґанизма. Тиж так, осушени и зомлєти лїсца хаснує ше як присмачку. Лїсца (Vincae minoris folium) ше хаснує тиж так и за доставанє семисинтетичного деривату винкамину хтори ше хаснує за правенє препаратох за лїченє завадзаньох у кревоцеку мозґу. Винкамин уплївує на кревни прицисок, так же го знїжує.
Квиток барвенку лиловей або белавей фарби. Квитнє концом лєта и длугоки є коло єден цент. Ма пейц коруново лїстки и приємно пахнє. И квиток, як и други часци рошлїни, ма лїковити прикмети, та ше го хаснує у медицини.
Стебло и корень: стебло колєнкасте або члєнковите, длугоке медзи 10 и 20 центи. Малого є обсягу и лєгко ше зогина. Стебло дакус блядше як лїсца. Корень дакус менши, найчастейше длугоки коло 7 центи.
Плод представяю 2 ролькасти, на верху закончисцени мещки и барз су мали, та их нє мож лєгко обачиц. Длугоки су 1,5-2,5 центи. Нашенька длугоки 6-9 милиметри, ролькасти, кафовкави и по поверхносци нєровни.
Активни материї: барвенок ма вецей як 50 алкалоїди, спомедзи хторих найзначнєйши индолни, а медзи нїма найважнєйши винкамин. Тиж так ма танини, флавоноиди, гетерозиди и витамин Ц.
Розширеносц: барвенку єст найвецей у южней и штреднєй Европи, як и у Малей Азиї, алє є части украс и у наших заградкох.
Литература
[ушориц | ушор жридло]- Руско-сербски словнїк, Филозофски факултет, Одсек за русинистику, Нови Сад 2010, б. 46
- Словнїк руского народного язика, А – Н, Филозофски факултет, Одсек за русинистику, Нови Сад 2017, б. 48
- Оксана Тимко Дїтко, Назви рошлїнох и животиньох у руским язику, Вуковар 2016, б. 39, 61, 62
Вонкашнї вязи
[ушориц | ушор жридло]- Zimzelen, sh.wikipedia.org
- Zimzelen, bonapeti.rs
- VELIKA ZIMZELEN, biosan.rs
- Ей, найкрасши венок кед у нїм барвенок , У виводзеню членох Дома култури Руски Керестур, youtube.com