Ґравитация

  Ґравитацийна сила трима планети у орбити коло Слунка

Ґравитация физична интеракция хтора виволує прицагованє медзи целами, а цо пошлїдок їх масох. То єдна зоз штирох основних силох хтори дїйствую у природи, представя силу прицагованя медзи материялнима целами шицких велькосцох - од атома по планети у ґалаксийох, гвиздох у универзуме, итд. Ґравитация то сила з хтору планета Жем прицагує и трима шицки материялни ствари (живи существа и предмети) на своєй поверхносци и ище ше наволує и Жемова чежа. Шицки материялни цела маю силу ґравитациї, алє тоти сили далєко менши як сила Жемовей чежи хтора ше чувствує и на 80.000 km оддалєносци од Жеми. Ґравитацийна сила Слунка ище векша, бо Слунко з помоцу нєй трима вєдно шицки планети Слунковей системи хтори, пре тоту силу, у своїм рушаню кружа коло Слунка. Ґенерално, цала структура универзуму ше базує на ґравитациї. Резултанта сили Жемовей ґравитациї и центрифуґалней сили Жеми то сила Жемовей чежи.

Моц ґравитацийней сили медзи двома целами завиши од маси тих целох и оддалєносци медзи нїма, з тим жє є директно зрозмирна масом а процивно зрозмирна квадрату розстояня.

Два цела ше прицагую взаємно зоз силу хтора пропорционална продукту їх масох, а обратно пропорционална квадрату їх медзисобних оддалєносцох

Под час людскей историї зявели ше велї теориї хтори пробовали потолковац тот феномен. Нєшка прилапена теория ґравитациї хтору 1915. предложел Алберт Айнштайн, а то Обща теория релативносци.

Универзални закон ґравитациї Исак Нютн дефиновал концом 17. вику. Його студия Математични принципи природней филозофиї (лат. Philosophiae Naturalis Principia Mathematica), обявена 1687, хтора описує универзалну ґравитацию и три закони рушаня, поставела фундаменти класичней (Нютновей) механїки и послужела як приклад за наставанє и розвой других модерних физичних теорийох, винїмно є єдноставна и одлично апроксимує прерахунок силох ґравитациї (окрем за швидкосци блїзки швидкосци шветлосци), так же ше и нєшка хаснує. По Нютнови єдинка сили ше наволує „Нютн“ и означує з вельку букву N цо еквивалентне зоз kg•m/s².

У швеце микроскопских велькосцох, ґравитация найслабша од штирох основних силох природи. У макроскопским швеце дїйствую єдино ґравитацийни и електромаґнетни сили. За розлику од електромаґнетних силох, ґравитацийни сили вше прицагуюци. Єдна з популарних обласцох преучаваня у 21. вику то квантна теория ґравитациї.

  Дводимензийна аналоґия закривеносци простор-часу.

История

Гоч у каждодньовим живоце сила чежа нєпреривно присутна, а уж и Птоломей (коло 150. року) нагадовал же постої даяка сила хтора причина отримованю планетох на їх драгох (планетарних траєкторийох), заш лєм требало же би прешло вецей як 15 вики же би ше тоти два зявеня медзисобно повязало и збудовало поняце ґравитациї. Перши крочай у ришованю проблема паданя цела зробел у 17. вику Ґалилео Ґалилей. З математичну анализу експериментох направених у Пизи, Ґалилей утвердзел же пошвидшанє Жемовей чежи гоч хторого цела цо пада на поверхносци Жеми константне и же є єднаке за шицки цела.

Литература

• Feynman, R. P.; Morinigo, F. B.; Wagner, W. G.; Hatfield, B. (1995). Feynman lectures on gravitation Addison-Wesley.

• Randall, Lisa (2005). Warped Passages: Unraveling the Universe's Hidden Dimensions' Ecco. ISBN 978-0-06-053108-9

• Zee, A. (2003). Quantum Field Theory in a Nutshell. Princeton University Press.

• Chandrasekhar, Subrahmanyan (2003). Newton's Principia for the common reader Oxford: Oxford University Press.

• Тяготе́ние, гравитация, гравитационное взаимодействие // Тихоходки — Ульяново. — М.: Советская энциклопедия, 1977. — бок. 419—423. —  Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / гл. ред.  А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 26).

Вонкашнї вязи

Hazewinkel Michiel, ур. (2001). „Gravitation, theory of”.    https://ems.press/    Encyclopaedia of Mathematics   . Springer.

https://www.aei.mpg.de/    Max-Planck-Institut für Gravitationsphysik     

http://www.femto.com.ua/articles/part_2/4177.html  Физическая энциклопедия — «Тяготение»