Шеґерт

Шеґерт у ципелара

Шеґерт (серб. шегрт, тур. sakrit) у основи представя тарґовецкого або школяра ремеселнїка, назва и статус леґиня хтори виучовал ремесло у майстра.

Ученє того ремесла було реґуловане зоз контрактом — догварку медзи майстром и школяровим родительом. Циль виучиц шеґертох ремеслу, постац калфа, а потим майстор. Контракт оверйовани зоз печацом майсторского здруженя и уписани до школярскей-шеґертскей кнїжки. У контракту реґуловани права и обовязки майстра и школяра, а одноша ше на час ученя ремесла, костиранє и биванє школяра, видаткох коло облєчива, вишлєбодзеня, медзисобни плаценя за ученє и за роботу школяра итд. Так було у чаше медзи Першу и Другу шветову войну.

Приклади контрактох о виучованю ремесла:

„Майстор байбер (1935. рок) пише: Шицки трошки коло ученя як и 100 кили жита рочнє дава родитель”.

„Майстор коваль (1938. рок) пише: Майстор обезпечує квартель, кост и шмати и шицки трошки под час ученя, як и школски прибор, та и трошки за вишлєбодзенє помоцнїка. Родичи нє зноша нїяки трошки.”

Гоч у контракту шицко було поряднє записане, ученє нє було лєгке. Живот шеґертох бул досц чежки.

Од тринац рокох, млади хлапци поставали шеґерти и найчастейше бивали у майстрох. Попри ученя ремесла, учели ше и порядку у роботнї. Роботню кажди дзень мушели позаметац, алат змесциц на место, пец привесц до порядку, древа нащипац, огриву за зогриванє обезпечиц. Часто робели и велї други роботи. Перши ставали, остатнї лєгали, помагали ґаздиньом, одходзели до предавальнї и месара, приношели води и робели шицко друге цо майстор и ґаздиня розказали: кармели статок, а доставали слаби кост. Шеґерт мушел робиц у загради и на полю, мушел вируцац и гной зоз хлїва. З єдним словом, школяр - шеґерт у майстра бул шеґерт у роботнї, а слуга у обисцу.

На ученє ремесла и його усовершованє (калфованє) до Керестура приходзели школяре и калфове зоз Сербиї, Лики и Далмациї прейґ Управи шеґертского фонду. То ше случовало єден час по Першей шветовей войни и то була програма на державним уровню о стараню дзецох зоз пасивних крайох лєбо широтох цо им родичи страдали у войни.

Шеґертска школа (1926-1944)

Майсторска школа

У периодзе од 1926. по 1944. рок у Керестуре, на прерви, робела такволана „шеґертска школа”. У школи 1927. року бул 51 шеґерт, потим школа була утаргнута зоз новим школским законом. Року 1930. знова була актуална и витворена догварка медзи Општинским поглаварством и Ремеселнїцким здруженьом. То була Фахова предлужна школа I и III класи за школски 1937/38. рок. У першей класи були уписани осемцме школяре, а у трецей дзешецме.

У першей класи ше виучовало: математику, ґеоґрафию, историю, сербски язик, гиґиєну, ґеометрию, рисованє и виронауку.

У трецей класи ше виучовало: математику, законодавство, науку о материялу, физику, хемию, рисованє, ґеоґрафию, историю, сербски язик, виронауку, гиґиєну, справованє.

Шеґертска школа з Руского Керестура 1938. року була наградзена з Диплому на Першей ремеселнїцкей вистави у Беоґрадзе. То бул вельки успих за нашу Школу и школярох, бо таке припознанє нє достали векши и познатши места з Югославиї. На вистави школяре виложели свойо рисунки, проєкти и роботи. Попри дипломи, нашо дзеци достали и пенєжну награду од Кральовскей банскей управи у Новим Садзе — же би ше худобним дзецом купело найнужнєйше. Директор школи бул Михайло Няради.

Остатнїх рокох пред Другу шветову войну (1938-1941) на виучованю ремесла ше опредзелєли коло двацецеро школяре (з Керестура 12, гевти зоз других местох). Було школярох байберох, тишлїрох, ковальох, колєсарох, ципеларох, кломферох, кушнїрох и скравцох.Тоти шеґерти виучовали ремесло у 18 керестурских майстрох.

У 1940. року число школярох ше звекшує, а зявює ше и перша дзивка хтора виучує за байберку – фризерку. Єст школярох-шеґертох: байберох, ципеларох, тишлїрох, машинских шлосерох, ковальох, штранґарох, кушнїрох, бочкорашох, колєсарох и скравцох.

Пред Другу шветову войну Шеґертска школа уж консолидована. Шеґерти ходза до школи три роки. По законченю трецей класи покладаю калфовски испит у Руским Керестуре. Потим одходза калфовац и после одредзеного часу покладаю майсторски испит у Кули пред Срезку майсторску комисию Ремеселнїцкей комори.

Война, нови даржавни порядок и други обставини мали уплїв на порядне виучованє ремесла. У 1941. року ремесло виучовали пейцме школяре, 1942. тиж пейцме, 1943. року лєм двоме, 1944. Шейсцме, а 1945. року осемцме (то були: троме скравци, двоме ципеларе, єден тишлїр, млїнар и тарґовец).

Под час Югославиї було школи за школярох у привреди (серб. ШУП) у хторих ше школовали млади ґенерациї и здобували знанє и у пракси. Гваря же то були «школи живота».

У Републики Сербиї 2017. року принєшени Закон о дуалним школованю. Дуалне образованє, односно отримованє настави за дефицитарни занїманя, часц системи школского образованя.

Литература:

• СЛОВНЇК РУСКОГО НАРОДНОГО ЯЗИКА II, О—Я, НОВИ САД, бок 746.

• БАЧВАНСКО-СРИМСКИ РУСНАЦИ ДОМА И У ШВЕЦЕ, 1745-2001, IV ТОМ, Мирон Жирош (бок 131-144)

Вонкашнї вязи

• Шегрт, википедия на сербским язику

• Школа за живот, www.danas.rs