Национална меншина

Национална меншина то часц одредзеного народу и/або нациї хтора нє жиє у своєй националней держави алє як меншина у даєдней другей держави, вєдно з другима народами. Поняца национална меншина и етнїчна меншина блїзки и часто ше у векшей мири преклопюю або ше хасную зменююцо, раз єден раз други. У анґлофонским швеце доминирує поняце етнїчна меншина а поняца националносц и державянство досц блїзко повязани.

Назва национална меншина ширше вошла до хаснованя у штреднєй и юговосточней Европи после Паризскей мировней конференциї 1919. року, а окремна є у тим же, процивно етнїчним меншином, попри правох и обовязкох у самей держави дзе меншина жиє импликує и вязу зоз националну державу меншинске ґрупи (напр. вязу Мадярох у Словацкей зоз Мадярску и другима Мадярми). Ище 1998. року члени Ради Европи хтори у своїм правним систему хасную катеґорию национална меншина були Данска, Нємецка, Польска, Естония, Латвия, Литва, Ческа, Словацка, Румуния, Мадярска, Словения, Молдавия, Сиверна Македония, Албания, Україна, Русия и Горватска а по нєшка и жеми заходного Балкана.

Положенє националних меншинох одредзене нєшка з медзинародним правом, алє вше з вельким уплївом дружтвених обставинох и политичних харктеристикох держави у хторей национални меншини жию.

Медзинародне право на ґлобалним уровню найчастейше ушорюю документи Орґанизациї зєдинєних народох хтори найчастейше права националних меншинох зводза на ґаранциї людских и индивидуалних културних правох поєдинцом припаднїком мешинких ґрупох. Тоти механїзми окреме розвити у Еврпи. Нєшка узвичаєне же би ше положенє и права националних меншинох реґуловало на найвисшим уровню з уставнима одредбами, цо ше прецизує и зоз законами.

У поглядзе концепта постояня националних меншинох розликую ше граждански и национални держави. У гражданских державох нє окончує ше дзелєнє на етнїчни заєднїци у рамикох держави, алє ше шицких гражданох формално трима за єдну нацию и як таким ше им ґарантую права.

Часто ше трима же ришенє политичного, правного, културного и дружтвеного положеня меншинох у даєдним дружтве то мерадло демократизациї и модернизациї того дружтва.

Керовнє хаснованя поняца меншина

У СФРЮ вираз национална меншина тримани за политично нєкоректни и знєважуюци та ше место того хасновало термин народносц. Так место поняцох народ/национална меншина хасновани народ/народносц. У такей номенклатури нє було места за поняце етнїчна ґрупа у смислу етнїчней заєднїци хтора нє ма свою матичну державу, гоч даєдни, наприклад Руснаци, припознавани як народносц.

Други социялистични жеми нє мали єдинствене одношенє спрам того питня и попри идеолоґийного постулата социялизма же народ то капиталистичне видумство та ше прето трима за нєпотребне и чкодлїве нашлїдство зоз прешлих часох. Наприклад, у Румуниї хаснована заєднїцка назва меншинци за припаднїкох националних меншинох и пре нашлїдзени историйни проблеми зоз Мадярами шицки меншинци третировани нєзадоволююцо, спрам нєшкайших стандардох. Други социялистични жеми у своєй историї або у даєдней єй часци потримовали процеси националней еманципациї менших етнїчних ґрупох.

Опатриц ище

Националносц

Национални идентитет

Национализем

Етницитет

Етнїчна ґрупа

Рамикова конвенция за защиту националних меншинох

Европска повеля о реґионалних або меншинских язикох

Швета националних меншинох у Сербиї

Совит за национални меншини (Сербия)

Министерство за людски и меншински права и дружтвени диялоґ

Национални совити националних меншинох Републики Сербиї

Канцелария за людски и меншински права

Литература

Тодорович М., Недович С., Социолоґийни словнїк, Беоґрад 1996.

Референци

Викижридло: Устав Републики Сербиї 2006