Клайбас
Клайбас то предмет хтори охабя ценки видлїви шлїд ґрафиту за собу, кед ше з нїм рисує або пише на даякей подлоги (найчастейше подлога за писанє и рисованє папер). Клайбас часц писацого и рисовацого прибору.
Кед ше пове клайбас,[1] обично ше дума на клайбас направени з древа — древени клайбас або, длугоки и ценки, хторому штредня часц представя ценки воздлужни фалат ґрафиту, хтори охабя свой шлїд на даякей подлоги. Ґрафит, хтори ше находзи у нукашньосци клайбаса наволує ше мина, або шерцо клайбаса. После даякого часу хаснованя клайбаса, його верх ше витупи и потроши, та потребно застругац клайбас, а за тото ше хаснує специялни предмет волани стругаче клайбаса. З процесом писаня и застругованя клайбаса, клайбас ше троши — скрацує.
Шлїд обичного клайбаса чарни, пре чарну фарбу ґрафиту [2], а кед ше до ґрафиту додаю рижни офарбени пиґменти, вец ґрафит нє чарней фарби алє фарби пиґменту. Таки клайбаси ше наволую клайбаси у фарбох—древково печаци, а хасную ше за рисованє у фарби. Постоя клайбаси хтори робя на принципе древеного угля лєбо даякого штучного материялу и хасную ше винїмно за рисованє. Шлїд ґрафитного клайбаса ше лєгко сцера з паперу, а за тоту наменку ше хаснує ґумка за сцеранє.
Окрем обичних „древених“ клайбасох, постоя и патент-клайбаси або технїчни клайбаси. Технїчни клайбаси робя на принципе по хторим ше, после хаснованя чераю ґрафитни шерца лєбо мини. Базна часц технїчного клайбаса, направена зоз металу лєбо пластики, зоз своїма технїчнима можлївосцами оможлївює заменьованє самого ґрафиту (шерца, мини). Технїчни клайбаси ше правя у даскелїх катеґорийох у зависносци од грубини ґрафитних минох — од 0,2 mm по 5,0 mm.
История
[ушориц | ушор жридло]Ґамилово власи
Анґлийска назва за клайбас, pencil, од старофранцускей pincel, од латинскей penicillus „мали хвост” першобутно ше одношела на уметнїкову фину щеточку зоз ґамиловей шерсци, хтора ше тиж хасновала за писанє скорей модерного клайбаса зоз олова або крейди.[3]
Гоч архетипски клайбас бул уметнїкова щеточка, стилус, ценка метална палїчка хтора ше хасновала за рипанє папирусу лєбо восковей плочи. Римянє го часто хасновали и за рукописи на палмовим лїсцу.
Литература
[ушориц | ушор жридло]- Petroski, Henry (1990). The Pencil: A History of Design and Circumstance. New York: Alfred A. Knopf.
- Petroski, Henry. „H. D. Thoreau, Engineer.” American Heritage of Invention and Technology. 5 (2): 8—16. doi:10.1215/00382876-90-1-39
- Лермантов В. В. Карандаш, письменная принадлежность // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1895. — Т. XIV. — С. 448–449.
Вонкашнї вязи
[ушориц | ушор жридло]- How A Pencil Is Made на сайту YouTube YouTube
- Inside one of America's last pencil factories NYTimes, January 12, 2018
- Цвет карандаша // Наука и жизнь. — 2014. — № 8.
Референци
[ушориц | ушор жридло]- ↑ Гелена Медєши, Оксана Тимко-Дїтко, Михайло Фейса. Руско-сербски словнїк. Русинско-српски речник. Ред. Юлиян Рамач. Нови Сад, 2010, б. 323.
- ↑ „Graphite from the Plumbago Mine, Borrowdale, England” Department of Physics at Michigan Technological University Архивоване з ориґиналу 14. 3. 2008. р.
- ↑ Notes and Queries 3. 12. Oxford University Press. 1868. б. 419. Архивоване з ориґиналу 17. 1. 2018. р