Домашнї маґарец
- (За друге значенє опатрице бок Маґарец)
| Домашнї маґарец | |
|---|---|
 | |
| Наукова класификация | |
| Домен | Eukaryota |
| Царство | Animalia |
| Тип | Chordata |
| Класа | Mammalia |
| Ряд | Perissodactyla |
| Фамелия | Equidae |
| Род | Equus |
| Файта | E. аfricanus |
| Подфайта | E. a. Asinus |
| Триномиялне мено | |
| Equus africanus asinus | (Linnaeus, 1758) |
Домашнї маґарец зоол.(лат. Equus africanus asinus, рсй. дома́шний осёл, укр. осел, слц. somár domáci, поль. оsioł zwyczajny, чес. оsel domácí) доместификована животиня з фамилиї коньох (Equidae). Питоми маґарец водзи походзенє од сомалийского маґарца хтори подфайта африцкого дзивого маґарца (Equus africanus)(1). Мож крижац коня и маґарицу и теди ше достава мазґу, алє и маґарца и кобулу и теди ше достава мулу. Обидва гибриди ше хова як домашнї животинї.(2)
Маґарец припитомени у Африки, найскорей пред коло 5.000 або 6.000(3) роками, и од того часу ше го углавним хасновало як роботну животиню. У швеце єст вецей як 40 милиони маґарци, углавним у нєрозвитих жемох, дзе ше их хаснує за цаганє або ношенє терхи.
История
[ушориц | ушор жридло]Перши маґарци пришли до Америки на ладьох Другого путованя Кристофера Колумба, зоз хторих вишли у Гиспаньоли 1495. року(25). Перши цо сцигли до Сиверней Америки можебуц були два животинї хтори до Мексика одведол Гуан де Зумараґа, перши бискуп Мексика, хтори там пришол 6. децембра 1528. року, док перши маґарци хтори сцигли до терашнїх Зєдинєних Державох можебуц прешли Рио Ґранде зоз Гуаном де Онатом у априлу 1598. року. Од теди ше ширели на сивер, дзе находзели хаснованє у мисийох и рудокопох. Документоване же маґарци були присутни у нєшкайшей Аризони 1679. року. До златней горучки у 19. вику, маґарец бул терховна животиня хтору хасновали вчасни копаче злата у заходних Зєдинєних Державох. Кед ше закончело рударованє у потокох, велї маґарци посцекали або були зохабени, а дзива популация запановала.
Фразеолоґия
[ушориц | ушор жридло]За слово маґарец хаснуєме, як старшу форму – слово осел.
♦ бавиц ше на маґарци – дзецинске бависко: дзеци поставаю дас на 3-4 метери єдно за другим, кажде ше схилї, опре ше з руками на колєна; остатнї ше залєци и єдного по єдного прескакує операюци ше з руками на його хрибет; кед сцигнє на чоло, шлїдуюци так исто прескакує шицких.
♦ стої як маґарец медзи овцами – нїч нє роби, лєм стої.
Литература
[ушориц | ушор жридло]- Словнїк руского народного язика I, Нови Сад 2017, б. 693.
Вонкашнї вязи
[ушориц | ушор жридло]- Домаћи магарац, Википедија на српском језику, sr.wikipedia.org, 2. јун 2008.
- Zasavica, domaći magarac, Агро ТВ Србија - Званични канал
Референци
[ушориц | ушор жридло]1 Valerie Porter, Lawrence Alderson, Stephen J.G. Hall, D. Phillip Sponenberg (2016). Mason's World Encyclopedia of Livestock Breeds and Breeding ISBN 9781780647944.
2 Калезић М. 2000. године. Хордати (ауторизована скрипта). Биолошки факултет: Београд.
3 Rossel, Stine; Marshall, Fiona; Peters, Joris; Pilgram, Tom; Adams, Matthew D.; O'Connor, David (2008). „Domestication of the Donkey: Timing, Processes, and Indicators” Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 105 (10): 3715—3720. JSTOR 25461306. PMC 2268817 . PMID 18332433. doi:10.1073/pnas.0709692105 .
25 Roots, Clive (30. 7. 2007). Domestication, Bloomsbury. стр. 179. ISBN 978-0-313-33987-5.